Gök
<< ETü kök gökyüzü < ETü *kö- kalkmak, yukarı olmak +Ik → götür-
Tarihte En Eski Kaynak
kök "gökyüzü? mavi?" [ Orhun Yazıtları (735) : üze kök teŋri asra yagız yér kılındukda [yukarıda mavi gök aşağıda kara yer yaratıldığında] ]
kök "mavi" [ Uygurca İyi ve Kötü Prens Öyküsü (1000 yılından önce) : ol altun tağka tegser siz kök lenχua körgey siz [o altın dağa ulaştığınızda mavi lotus çiçeği göreceksiniz] ]
kök "gökyüzü" [ Divan-i Lugat-it Türk (1070) : bulıt örüp kök örtüldi, tuman türüp tolı yağdı [bulut çıktı gök örtüldü, duman çıktı dolu yağdı] ]
kögermek "mavileşmek" [ Divan-i Lugat-it Türk (1070) ]
gök "yeşil" [ Dede Korkut Kitabı (1400 yılından önce) : gördi gök çayırın üzerine bir kırmızi otağ dikilmiş ]
göğermek "yeşermek" [ Dede Korkut Kitabı (1400 yılından önce) : kaba ağaçda dal budağıŋ kurumışdı, yeşerüp göğerdi ]
gökçe "mavi veya yeşil" [ TDK, Tarama Sözlüğü (1400 yılından önce) : Sıtması tutan kişi gökçe bezle boynuna bağlasa sıtması koya ]
Önemli Not: Bu kaynak kayıtlara geçmiş ve bu kelimenin kullanıldığı yazılı ilk kaynaktır. Kullanımı daha öncesinde sözlü olarak veya günlük hayatta yaygın olabilir.
Kelime Kökeni
Eski Türkçe kök "gökyüzü" sözcüğünden evrilmiştir. Eski Türkçe sözcük Eski Türkçe yazılı örneği bulunmayan *kö- "kalkmak, yukarı olmak" fiilinden +Ik sonekiyle türetilmiştir. Daha fazla bilgi için götür- maddesine bakınız.
Ek Bilgi
Eski Türkçe köt- (kaldırmak) ve köt (sırt) sözcükleriyle kökteştir. Karş. Hintavrupa Anadilinde *lev- (kaldırmak) > Ger *luftuz (hava, gökyüzü). || Anadolu ağızlarında yaşayan gökçe sözcüğü edebî kaynaklarda "mavi" anlamında kullanılsa da, yer adlarında daima "yeşil" anlamına gelir. Karş. Gökçeovacık, Gökçedere, Gökçeyurt vb.Etiketler: Ses evrimi, Eski Türkçe, Türeme kategori veya etiketlerine bağlıdır. Gök ne demek?
